ΗΒΗ
Πρόκειται για μια χρονική περίοδο της ζωής του ανθρώπου στην οποία το
άτομο γίνεται σεξουαλικά ώριμο. Λόγω της επίδρασης των ορμονών του
φύλου κατά την διάρκεια της ήβης στο παιδί συμβαίνουν πολλές σωματικές,
συναισθηματικές και ψυχικές αλλαγές.
Η ήβη δεν ξεκινάει την ίδια χρονική στιγμή σε όλα τα παιδιά. Οι αλλαγές
συμβαίνουν σταδιακά κατά την διάρκεια αρκετών ετών και ο ρυθμός δεν είναι
ίδιος για κάθε παιδί.
Δύο αγόρια ή κορίτσια ακριβώς στην ίδια ηλικία μπορούν να ξεκινήσουν ή να
τελειώσουν την εφηβεία με διαφορά ετών, ωστόσο να εμπίπτουν σε αυτό που
θεωρείται «φυσιολογική» ανάπτυξη . Ο χρόνος και η ταχύτητα της
σωματικής ανάπτυξης ενός παιδιού μπορεί να ποικίλλει , επειδή
καθορίζεται σε μεγάλο βαθμό από τα γονίδια που κληρονομήθηκαν από τους
γονείς.
Τι συμβαίνει συνήθως:
Τα χέρια και τα πόδια μεγαλώνουν πρώτα, προκαλώντας συχνά μια
άβολη εμφάνιση του σώματος. Σε αυτό οφείλεται το ότι οι έφηβοι
σκοντάφτουν συχνά .
Στη συνέχεια, οι ώμοι των αγοριών και οι γοφοί των κοριτσιών
φαρδαίνουν και ο κορμός του σώματος επιμηκύνεται.
Αυξάνεται ο όγκος του μυϊκού συστήματος.
Τα οστά στο πρόσωπο μεγαλώνουν επίσης -ιδιαίτερα η κάτω γνάθος επιφέροντας πολύ αισθητές αλλαγές.
Αυξάνεται η παραγωγή του ιδρώτα, συνεπώς απαιτείται καθημερινό
ντους.
Στα κορίτσια το στήθος αυξάνεται σε μέγεθός και οι θηλές γινονταί
ευαίσθητες.
Στα κορίτσια αυτή την περίοδο παρατηρείται αύξηση βάρους που είναι
αναμενόμενη και απαραίτητη.
Πριν την έναρξη της περιόδου το κορίτσι μπορεί να παρατηρήσει
λευκωπό ή διαφανές έκκριμα στο εσώρουχο.
Το δέρμα παρουσιάζει ακμή και χρειάζεται ιδιαίτερη φροντίδα.
Η χροιά της φωνής αλλάζει, στην αρχή από ψιλή γίνεται βαριά , ακόμη
και μέσα σε μια πρόταση. Το φαινόμενο αυτό ξενίζει, αλλά σταματάει
σύντομα.
Αρχίζουν να εμφανίζονται τρίχες στα γεννητικά όργανα , στις μασχάλες
αλλά και στο στήθος, χεριά, πόδια και πρόσωπο.
Οι όρχεις και το πέος μεγαλώνουν. Είναι φυσιολογικό ακόμη και να
μεγαλώνει ο ένας όρχις γρηγορότερα από τον άλλο.
Τα αγόρια έχουν στύσεις και εκσπερματώσεις . Συχνά οι στύσεις
προκύπτουν ξαφνικά και χωρίς λόγο ή όταν ο έφηβος νιώθει
ενθουσιασμό, νευρικότητα ή ντροπή.
Ο ρυθμός αύξησης του σώματος που παρατηρείται στην αρχή
της εφηβείας μειώνεται προς το τέλος, οπότε το σώμα πλησιάζει τις
ενήλικες διαστάσεις του.
Για να σας βοηθήσουμε να αναγνωρίσετε τις πολλές αλλαγές που μπορεί να
συμβούν κατά την εφηβεία, θυμηθείτε πρώτα ότι κάθε χρόνο από την ηλικία
των δύο ή τριών ετών, το παιδί σας ψηλώνει κατά μέσο όρο περίπου δύο
εκατοστά και παίρνει περίπου πέντε κιλά. Ωστόσο, κατά την εφηβεία
μπορείτε να περιμένετε ότι αυτές οι τιμές θα διπλασιαστούν.
Αγόρια: Μπορεί να μεγαλώσουν από 5-20cm σε δώδεκα μήνες.
Κορίτσια: Μπορεί να κερδίσουν σχεδόν είκοσι εκατοστά και είκοσι
πέντε κιλά.
Πότε να μιλήσετε με τον παιδίατρο σας:
Είναι συνηθισμένο για ένα αγόρι ή ένα κορίτσι να είναι ελαφρώς λιγότερο
ανεπτυγμένο ή πιο ανεπτυγμένο από άλλα παιδιά.
Αλλά εάν ένα παιδί φαίνεται πολύ διαφορετικό από τα άλλα στην ηλικία του,
οι γονείς θα πρέπει να μιλήσουν με τον παιδίατρό τους, ώστε το παιδί τους
να μπορεί να ελεγχθεί και πιθανότατα να αποκλειστεί οποιοδήποτε ιατρικό
πρόβλημα . Το πιθανότερό είναι ο ιδιος ο παιδίατρος να επισημάνει αυτές τις
διαφοροποιησείς του έφηβου με τους συνομηλίκους του στους γονείς.
Κατηγορήστε τις Ορμόνες
Οι ορμόνες, χημικοί αγγελιοφόροι, που παράγονται από τους αδένες του
σώματος, ταξιδεύουν μέσω της κυκλοφορίας του αίματος για να επηρεάσουν:
Την ανάπτυξη
Τα σεξουαλικά χαρακτηριστικά
Την αναπαραγωγή
Τον μεταβολισμό
Την προσωπικότητα
Τις αλλαγές της διάθεσης
Αν και το έναυσμα της εφηβείας δεν είναι ακόμα πλήρως
κατανοητό, κάποια στιγμή μεταξύ οκτώ και έντεκα ετών στα κορίτσια και
δέκα έως δεκατριών ετών στα αγόρια, η υπόφυση στη βάση του εγκεφάλου
απελευθερώνει δύο ορμόνες που σηματοδοτούν την έναρξη της εφηβείας.
Οι ωοθήκες ενός κοριτσιού αρχίζουν να παράγουν τη γυναικεία σεξουαλική
ορμόνη, τα οιστρογόνα, και οι όρχεις ενός αγοριού αρχίζουν να παράγουν την
ανδρική σεξουαλική ορμόνη, την τεστοστερόνη.
Πότε είναι αναμενόμενη η έναρξη της εφηβείας :
Στα αγόρια από 9 ως 14 ετών και στα κορίτσια από 8 ως 14 ετών.
Κοινές σεξουαλικές ανησυχίες
Οι γονείς και το παιδί βιώνουν σεξουαλικά άγχη καθώς ξεκινάει και
προχωράει η εφηβεία. Μερικοί γονείς ανησυχούν ότι όταν πρόκειται για
σεξ, το μόνο που σκέφτεται το παιδί τους είναι η σεξουαλική επαφή. Αυτή η
πεποίθηση είναι λανθασμένη, και παρεμποδίζει την επικοινωνία μεταξύ των
γενεών. Καθώς το παιδί σας αρχίζει την εφηβεία, θα ενδιαφέρεται πολύ
περισσότερο να δείχνει ελκυστικό στο αντίθετο φύλο και να βρει και να
κρατήσει ένα φίλο ή φίλη, παρά να κάνει έρωτα.
Μια άλλη παρανόηση είναι επίσης αρκετά συχνή μεταξύ των ενηλίκων: Πολλοί
γονείς είναι πεπεισμένοι ότι εάν συζητήσουν με το παιδί τους για το σεξ, θα
το ενθαρρύνουν να γίνει σεξουαλικά ενεργό σε νεαρή ηλικία. Νιώθουν ότι
μιλώντας για σεξ, το επικυρώνουν. Στην πραγματικότητα όμως ισχύει το
αντίθετο.
Καθώς τα παιδιά εισέρχονται και διανύουν την εφηβεία, εκείνα που είναι
καλύτερα ενημερωμένα για τη σεξουαλικότητα, είναι πιο πιθανό να αναβάλουν
τη σεξουαλική επαφή.
Αντίθετα, όταν τα παιδιά δεν λαμβάνουν πληροφορίες από τους γονείς τους,
στρέφονται σε φίλους ή άλλες πηγές από τις οποίες είναι πιο πιθανή η
παραπληροφόρηση. Είναι αποδεδειγμένο ότι η άγνοια – και η αδυναμία να
συζητήσουν τη σεξουαλικότητα με τους γονείς τους – μπορεί να τους
οδηγήσει σε πρώιμη σεξουαλική επαφή και σε μεγαλύτερη ευαλωτότητα σε
σεξουαλικά μεταδιδόμενα νοσήματα και ανεπιθύμητες εγκυμοσύνες.
Να το τονίσουμε γιατί είναι σημαντικό, ότι η παραπληροφόρηση ή η έλλειψη
επικοινωνίας είναι εκείνες που βάζουν τους νέους σε μπελάδες.
Έμμηνος ρύση (περίοδος)
Η πρώτη έμμηνος ρύση συνήθως εμφανίζεται περίπου 2 χρόνια από την
έναρξη αύξησης του στήθους . Η ηλικία εμφάνισης κυμαίνεται από 9-10 ετών
ως την ηλικία 13-14 ετών. Κατά την διάρκεια της περιόδου αίμα περνάει από
την μήτρα στον κόλπο.
Τι συμβαίνει στο σώμα ?
‘Ένα ωάριο ωριμάζει και εγκαταλείπει τη μια από τις δυο ωοθήκες, αυτό
καλείτε ωορρηξία. Τα ωάρια βρίσκονται μέσα στις ωοθήκες από την γέννηση
του κοριτσίου, και στην ήβη, περίπου μια φορά τον μήνα, ωριμάζει ένα ωάριο .
Πριν την ωορρηξία οι ορμόνες των κοριτσιών , που ονομάζονται οιστρογόνα,
προετοιμάζουν την μήτρα για την πιθανότητα μιας εγκυμοσύνης. Δηλαδή το
τοίχωμα της μήτρας παχαίνει με επιπλέον ιστό και αγγεία.
Εάν η κοπέλα έχει σεξουαλική επαφή αυτή την περίοδο, υπάρχει πιθανότητα
το σπερματοζωάριο να γονιμοποιήσει το ωάριο. Το γονιμοποιημένο ωάριο
προσκολλάται στο τοίχωμα της μήτρας και εξελίσσεται σε έμβρυο…
Εάν το ωάριο δεν γονιμοποιηθεί τότε η μήτρα δεν χρειάζεται το επιπλέον
τοίχωμα και το απορρίπτει. Αυτά τα αγγεία και το αίμα που περιέχουν με το
επιπλέον πεπαχυσμένο τοίχωμα της μήτρας αποτελούν την έμμηνο ρύση ή
περίοδο.
Η περίοδος εμφανίζεται σε κύκλους , ο χρόνος μεταξύ των κύκλων είναι 21-
35 ημέρες. Η ίδια η περίοδος διαρκεί 3-7 ημέρες.
Όμως οι πρώτες περίοδοι των κοριτσιών μπορεί να μην έχουν σταθερό
κύκλο. Αυτό είναι φυσιολογικό και μπορεί να κρατήσει δυο ή περισσότερα
χρόνια από την πρώτη περίοδο.
Η ποσότητα του αίματος κατά την διάρκεια της περιόδου, διαφέρει από
κορίτσι σε κορίτσι.
Η περίοδος είναι ένα φυσιολογικό γεγονός στην ζωή των γυναικών και δεν
πρέπει να επηρεάζει οποιαδήποτε καθημερινή δραστηριότητα ή φυσική
άσκηση.
# Πόνοι περιόδου και άλλες εκδηλώσεις
Μπορεί κατά την διάρκεια της περιόδου μπορεί να παρατηρηθούν :
Πόνος στην κοιλιά , συνήθως χαμηλά στην περιοχή της λεκάνης
Πόνος στην πλάτη
Πρήξιμο ή ευερεθιστότητα στο στήθος
Έντονη επιθυμία για φαγητό
Πονοκέφαλος και αίσθημα κούρασης
Αλλαγές στην διάθεση π.χ. Μελαγχολία ή εκνευρισμός
Θα μπορούσαν να βοηθήσουν τον πόνο η ξεκούραση και η χαλάρωση , η
τοποθέτηση θερμοφόρας στην κοιλιά , τα μικρά και συχνά γεύματα , τα
ζεστά ροφήματα , το περπάτημα και τέλος η χρήση παυσίπονών.
Εάν ο πόνος είναι σημαντικός ώστε να αναγκάζει το κορίτσι να μένει στο
σπίτι ή η αιμορραγία είναι υπερβολική τότε χρειάζεται να το συζητήστε με
τον παιδίατρο σας.
Αλλαγές συμπεριφοράς και συναισθηματικές αλλαγές σε εφήβους
Ο εφηβικός εγκέφαλος συνεχίζει να ωριμάζει και να αναπτύσσεται μέχρι τα
πρώτα χρόνια της ενηλικίωσης.
Οι βιολογικές αλλαγές επηρεάζουν τον τρόπο που σκέφτονται ,
αισθάνονται , αντιδρούν και συμπεριφέρονται.
Κατά την διάρκεια της εφηβείας αυξάνεται ο αριθμός των νευρικών
συνάψεων, δηλαδή των συνδέσεων ανάμεσα στα κύτταρα του εγκεφάλου.
Επίσης αναπτύσσεται το στρώμα μυελίνης που περιβάλει τα νευρικά κύτταρα
και δρα σαν μονωτική ταινία, βοηθά στη ταχύτερη και καλύτερη επικοινωνία
των κυττάρων. Καταργούνται νευρικές οδοί που δεν χρησιμοποιούνται και
ενισχύονται άλλες, ώστε να υπάρχει αποτελεσματικότερη και πιο στοχευμένα
λειτουργία του εγκεφάλου.
Υπάρχει μια περιοχή του εγκεφάλου που ονομάζεται αμυγδαλή, η οποία στους
εφήβους ωριμάζει πιο γρηγορά από τις άλλες . Αυτή η περιοχή είναι
υπεύθυνη για τις ενστικτώδεις αντιδράσεις, όπως ο φόβος και η επιθετική
συμπεριφορά.
Υπάρχει λοιπόν κάποια ερμηνεία γιατί παρουσιάζουν συχνότερα:
1. Παρορμητική συμπεριφορά
2. Προδιάθεση για εμπλοκή σε καυγάδες
3. Συμμετοχή σε ενέργειες υψηλής επικινδυνότητας
4. Προδιάθεση για ατυχήματα
5. Παρερμηνεία κοινωνικών ενδείξεων και συναισθημάτων των
υπόλοιπων.
Παρόλα αυτά οι έφηβοι είναι σε θέση να πάρουν ισορροπημένες αποφάσεις ,
να διακρίνουν την διαφορά μεταξύ σωστού και λάθους και να είναι υπεύθυνοί
για τις πράξεις τους.
Οι ενήλικές που βρίσκονται στο περιβάλλον των εφήβων μπορούν να
επέμβουν και με συζήτηση να τους δώσουν να καταλάβουν τις συνέπειες των
πράξεων τους. Οι έφηβοι μετά από μια δεύτερη ανάγνωση, με υπομονή και
λογική μπορούν να πάρουν πιο σοφές αποφάσεις σε σημαντικά θέματα.
ΜΕΓΑΛΩΝΩΝΤΑΣ ΕΦΗΒΟΥΣ
Η ήβη είναι μια περίοδος που αναστατώνει όχι μόνο το παιδί αλλά και τους
γονείς. Οι ορμόνες επηρεάζουν το συναίσθημα και συχνά οι έφηβοι έχουν
κυκλοθυμικά επεισόδια, με ξαφνικές αλλαγές στην διάθεση που κυμαίνονται
από τον εκρηκτικό θυμό στην τρυφερότητα και από τον ενθουσιασμό στην
μελαγχολία. Ξαφνικές αλλαγές υπάρχουν και στην ενέργεια ων εφήβων, που
μοιάζουν την μια στιγμή ζωντανοί και δραστήριοι και την επόμενη κουρασμένοι και
κατάκοποι.
Οι αλλαγές στο σώμα τους, τους δημιουργούν αμηχανία, αναστάτωση και
αγωνία. Οι έφηβοι συγκρίνουν τις αλλαγές στο σώμα τους με τους φίλους
τους, ενώ πολλές φορές τους προβληματίζει η εικόνα του σώματος τους.
Οι γονείς είναι οι πιο σημαντικοί ενήλικες στην ζωή του εφήβου και μπορούν
να τους υποστηρίξουν ουσιαστικά σε αυτή την ιδιαίτερη φάση της ζωής τους.
Είναι σημαντικό να προετοιμάσουμε το παιδί για τις αλλαγές που
πρόκειται να συμβούν. Θα τονίσουμε ότι η έναρξη της εφηβείας και ο
ρυθμός ανάπτυξης δεν είναι ίδιος για κάθε παιδί.
Πολύ συχνά πρέπει να τους θυμίζουμε ότι κάθε άνθρωπός είναι
μοναδικός. Κάθε παιδί έχει διαφορετικό σχήμα και μέγεθος σώματος
και χρήσιμο είναι να αποφεύγουμε τις συγκρίσεις με άλλους εφήβους.
Εάν τα παιδία καταλάβουν ότι οι γονείς είναι συμφιλιωμένοι με το σώμα τους
θα γίνουν και εκείνοι συμφιλιωμένοι με τις αλλαγές που θα γίνουν.
Πολλά παιδιά δεν είναι ανοικτά στην συζήτησή με τους γονείς σε
θέματα που αφορούν την εφηβεία. Τότε ο γονέας πρέπει να επιλέγει
κάποιο άλλο έμπιστό άτομο ή και τον γιατρό του παιδιού για την
συζήτηση ορισμένων βασικών θεμάτων σε κρίσιμες φάσεις.
Χρησιμοποιούμε λοιπόν απλές λέξεις. Το μήνυμα είναι ότι πρόκειται για
φυσιολογικά θέματα για τα οποία μπορούμε να μιλάμε κανονικά και να
είμαστε διαθέσιμοι για ερωτήσεις ή προβληματισμούς.
Οι έφηβοι χρειάζονται προσωπικό χώρο, οι γονείς πρέπει να
σεβόμαστε την ιδιωτικότήτα τους.
Ο αυνανισμός ξεκινά από την εφηβική ηλικία . Οι γονείς θα νιώθουν
αμηχανία, αλλά πρόκειται για μια φυσιολογική έκφραση της
σεξουαλικότητας. Συνεπώς τους αφήνουμε στην ιδιωτικότήτα τους και
αποφεύγουμε οποιαδήποτε σχόλιο.
Η εφηβεία είναι μια μεταβατική περίοδος πολύ σημαντική που θα οδηγήσει σε
διαμόρφωση της ενήλικης προσωπικότητας του ατόμου. Απαιτείται λοιπόν
υπομονή και τρυφερότητα από το ενήλικό περιβάλλον τους για την καλύτερη
δυνατή υποστήριξη τους.
