Ο μητρικός θηλασμός αποτελεί τον ιδανικό τρόπο διατροφής του βρέφους.

Ο Παγκόσμιoς Οργανισμός Υγείας συνιστά :

  1. Τον αποκλειστικά μητρικό θηλασμό για τους πρώτους 6 μήνες ζωής του βρέφους
  2. Την συνέχισή του για τον πρώτο χρόνο ζωής, μαζί με την εισαγωγή των στερεών τροφών στον 6ο μήνα ζωής
  3. Την συνέχιση του θηλασμού τον δευτέρου χρόνο ζωής για όσο χρονικό διάστημα επιθυμούν μητέρα και μωρό.

Σε πρόσφατη έρευνα από το Ινστιτούτο Υγείας του Παιδιού διαπιστώθηκε ότι ενώ η έναρξη του θηλασμού βρίσκεται σε υψηλά επίπεδα( το 88% των γυναικών ξεκίνησαν να θηλάζουν), το ποσοστό των μαμάδων που θήλαζαν αποκλειστικά στο τέλος της πρώτης εβδομάδας ζωής του βρέφους έπεφτε στο 37% στην χώρα μας.

Περίπου 1 στις 10 γυναίκες στην Ελλάδα επέλεξε να μην θηλάσει καθόλου.

Στις αιτίες διακοπής θηλασμού αναφέρθηκαν: η ανεπάρκεια γάλατός, η επιστροφή στην εργασία, τα προβλήματα με το στήθος, η κούραση, το άγχος, η κατάθλιψη, η ανεπαρκής πρόσληψη βάρους του βρέφους, η αρρώστια της μητέρας, η ανησυχία για την ποσότητα γάλατος.

Πλεονεκτήματα μητρικού θηλασμού

Βρέφος :

  1. Το μητρικό γάλα περιέχει όλα τα θρεπτικά στοιχεία που χρειάζεται το μωρό
  2. Προστατεύει από λοιμώξεις( πνευμονίες, βρογχίτιδες, γαστρεντερίτιδες και ωτίτιδες)
  3. Μειώνει τον κίνδυνο του συνδρόμου αιφνίδιου βρεφικού θανάτου (SIDS) και της οξείας λεμφοβλαστικής λευχαιμίας
  4. Προφυλάσσει από αλλεργίες
  5. Μειώνει τον κίνδυνο της παχυσαρκίας και του σακχαρώδη διαβήτη τύπου 1
  6. Προάγει την ψυχοκινητική ανάπτυξη του μωρού
  7. Ενισχύει τον συναισθηματικό δεσμό μητέρας/ παιδιού

     

Μητέρα :

  1. Το μητρικό γάλα είναι πάντα διαθέσιμο και στην σωστή θερμοκρασία
  2. Μειώνει την απώλεια αίματος μετά τον τοκετό
  3. Προσφέρει αντισύλληψη μέσω αμηνόρροιας
  4. Μειώνει την κίνδυνο για καρκίνο του μαστού, 4,3% για κάθε χρονιά θηλασμού
  5. Μειώνει την πιθανότητα καρκίνου των ωοθηκών κατά 28 % εφόσον διαρκέσει πάνω από ένα χρόνο
  6. Πιθανώς μειώνει τον κίνδυνο εμφάνισης σακχαρώδη διαβήτη τύπου 1 και 2 και δυσλιπιδαιμίας

 

 

Βήματα για την επιτυχία του μητρικού θηλασμού

  • Ο θηλασμός πρέπει να ξεκινήσει αμέσως. Το νεογέννητο πρέπει να μπει στο στήθος της μητέρας αμέσως μετά τον τοκετό. Η άμεση επαφή δέρμα με δέρμα μητέρας / μωρού γυμνό εξασφαλίζει τη διατήρηση σταθερών της θερμοκρασίας, των σφίξεων και του σακχάρου του αίματος, ενώ μειώνει το κλάμα του μωρού.

     

  • Συνδιαμόνη του βρέφους και της μητέρας στο δωμάτιου του μαιευτηρίου (rooming in). Στη περίπτωση αυτή η μητέρα παραμένει στο ίδιο δωμάτιο με το μωρό της 24 ωρες το 24ωρο. Το μωρό θα φύγει από το δωμάτιο μόνο όταν χρειάζεται να γίνει κάποια εξέταση που δεν μπορεί να γίνει εντός του δωματίου. Τα περισσότερα μαιευτήρια πλέον προάγουν τον συγκεκριμένο θεσμό.

     

  • Η μητέρα προσφέρει το στήθος στο μωρό, όσο συχνά και για όσο χρόνο αυτό επιθυμεί. Χρειάζεται ενας μικρός προγραμματισμός και όλα είναι δυνατά.

     

  • Το μωρό συστήνεται να μπαίνει στο στήθος όσο είναι ήρεμο. Η μητέρα πρέπει να αναγνωρίζει τα πρώτα σημάδια πείνας του μωρού. Οι πρώτες ενδείξεις πείνας είναι: όταν το μωρό βάζει τα χέρια του στο στόμα, δείχνει ότι ψάχνεται, πιπιλάει, κάνει γκριμάτσες που δείχνουν ότι θα κλάψει και στο τέλος κλαίει.

  • Ίδιως σημαντική είναι η εκπαίδευση και των δυο γονέων με την επιστροφή τους στο σπίτι από το μαιευτήριο, αλλά και η υποστήριξη από επαγγελματίες υγείας και από την οικογένεια του μωρού.

 

ΘΕΣΕΙΣ ΘΗΛΑΣΜΟΥ / ΚΡΑΤΗΜΑ ΤΟΥ ΜΩΡΟΥ

Τα μωρά μπορούν να θηλάσουν σε διάφορες θέσεις στην αγκαλιά της μητέρας τους. Κάθε μητέρα μπορεί να επιλέξει την θέση που εξυπηρετεί καλυτέρα εκείνη και το μωρό της

  • Εφόσον θηλάζει καθιστή χρήσιμο είναι να νιώθει αναπαυτικά και να υποστηρίζει την πλάτη της

  • Να φέρνει το μωρό στο στήθος και όχι το στήθος στο μωρό

  • Ο κορμός, ο αυχένας και το κεφάλι του μωρού να βρίσκονται σε ευθεία γραμμή και η κοιλιά απέναντι από την κοιλιά της μαμάς.

  • Να ελέγχει ότι το μωρό έχει πιάσει σωστά το μαστό της. Το μωρό έχει πιάσει σωστά το μαστό, όταν τα μάγουλα είναι στρογγυλά και φουσκωμένα, το πηγούνι του μωρού ακουμπά στο στήθος όπως και η μύτη του, τα χείλη είναι ανεστραμμένα προς τα έξω σαν βεντούζα, το μωρό έχει πιάσει την θηλή αλλά και μέρος της θηλαίας άλου (σκούρα περιοχή γύρω από την θηλή).

    Οι συνήθεις θέσεις θηλασμού είναι:

     

    1. Κλασική θέση θηλασμού ή θέση λίκνου

    2. Θέση «αντίστροφης αγκαλιάς», προτείνεται για μικρά και πρόωρα βρέφη

    3. Θέση «Rugby» ή πλαϊνή θέση

    4. Ξαπλωτή θέση

    5. Παθητική τοποθέτηση ή φυσική θέση θηλασμού, στην οποία το μωρό έρπει και βρίσκει μόνο του το στήθος

Η μητέρα χρειάζεται να έχει υπομονή. Μπορεί να χρειαστούν μερικές προσπάθειες για να πιάσει σωστά το μωρό το μαστό. Αν η μητέρα αισθάνεται ότι το μωρό δεν έχει πιάσει σωστά το στήθος, χωρίς να βιάζεται, πρέπει να απομακρύνει το μωρό από την θηλή χρησιμοποιώντας το μικρό της δάκτυλο και να ξαναπροσπαθήσει.

 

Τα γεύματα του μωρού

Το γάλα που παράγεται τις πρώτες ημέρες μετά τον τοκετό (από την 1η ως την 4η ημέρα), λέγεται πύαρ. Είναι ένα πολύ συμπυκνωμένο υγρό, πλούσιο σε αντισώματα και θρεπτικά συστατικά.

Μετά την 4η ημέρα και για 2 εβδομάδες αρχίζει η παραγωγή του μεταβατικού γάλακτος.

Από την 14 ημέρα ημέρα παράγεται το ώριμό γάλα που περιέχει όλα τα θρεπτικά συστατικά : λιπίδιά, πρωτεΐνες, υδατάνθρακές, βιταμίνες και μέταλλα, αντισώματα και ορμόνες.

Το 1 24ωρο το στομάχι του μωρου μπορεί να δεχθεί μόλις 35ml γάλατός. Την 2η-3η ημέρα το στομάχι του μωρού μπορεί να δεχθεί περίπου 25 ml γάλατος κάθε φορά. Την 7η ημέρα η χωρητικότητα του στομαχιού αυξάνεται στα 50-60 ml ανα γεύμα.

Μετά την 1η εβδομάδα η μητέρα παράγει 600-900ml γάλατος την ημέρα. Η ποσότητα του γάλατός που καταναλώνεται από τα νεογνά είναι σημαντικά μεγαλύτερη κατά την διάρκεια της νύκτας.

Ο μητρικός θηλασμός λειτουργεί συμφωνά με την αρχή της προσφοράς και της ζήτησης. Όσο πιο συχνά μπαίνει το μωρό στο στήθος τόσο μεγαλύτερη ποσότητα γάλατος παράγεται. Το μωρό μπορεί να θηλάσει περίπου 8-12 φορές μέσα στο 24ωρο.

Η μητέρα αυτή την περίοδο χρειάζεται υποστήριξη. Θα πρέπει να ξεκουράζεται όταν το μωρό κοιμάται, να υπάρχει βοήθεια στις καθημερινές δουλείες του σπιτιού και στη φροντίδα των μεγαλύτερων παιδιών εάν υπάρχουν. Να προσφέρουμε ενθάρρυνση και υποστήριξη στην μητέρα ότι κάνει το σωστο. Αυτή η αρχική δύσκολη περίοδος προσαρμογής δεν διαρκεί πάνω από 2-3 εβδομάδες.

Κενώσεις και ουρήσεις

Τις πρώτες 2-3 ημέρες τα κακάκια των νεογέννητων από το σκούρο χρώμα του μηκωνίου αλλάζουν σε πιο ανοιχτές πράσινες και λιγότερο κολλώδεις κενώσεις. (Το μηκώνιο είναι η πρώτη κένωση του μωρού).

Μετα την 4η ημέρα οι κενώσεις είναι πιο μαλακές και κίτρινές. Το μωρό θα κάνει τουλάχιστον 4 κενώσεις και 4-6 ουρήσεις με την πάνα αρκετά γεμάτη. Οι κενώσεις των μωρών που θηλάζουν είναι κίτρινές ή μουσταρδί, μαλακές και σε μερικά μωρά υδαρείς.

Προβλήματα με τον θηλασμό

      1. Ανεπάρκεια γάλατος

Πολλές μητέρες ανησυχούν αν το γάλα τους δεν επαρκεί για να θρέψει το μωρό τους.

Εφόσον έχει διαπιστωθεί ότι το μωρό θηλάζει σωστά και επαρκώς, έχει κανονικές κενώσεις και κερδίζει βάρος δεν υπάρχει λόγος ανησυχίας.

Το στήθος που αδειάζει επειδή το μωρό κάνει συχνά και ακατάστατα γεύματα, γεμίζει γρήγορα γιατί το άδειασμα ευνοεί την αύξηση της παραγωγής. Όταν όμως αντί για το άδειο στήθος προσφέρουμε στο μωρό ένα μπουκάλι γάλα, το στήθος της μαμάς δεν θα γεμίσει ξανά γρήγορα, γιατί η παραγωγή εξαρτάται από την ζήτηση( νόμος προσφοράς / ζήτησης).

Αν το μωρό έχει αξιολογηθεί ότι δεν κερδίζει επαρκώς βάρος μετά τις πρώτες 10 ημέρες ζωής μπορεί να χρειαστεί επιπλέον γάλα. Αυτό κατά προτίμηση είναι το γάλα της ίδιας μητέρας ή ακόμη και η χρήση γάλατος πρώτης βρεφικής ηλικίας.

Η αίσθηση της ανεπάρκειας γάλατος παρουσιάζεται και πάλι φυσιολογικά την περίοδο που το μωρό κάνει άλματα ανάπτυξης, δηλαδή στις 3-6 εβδομάδες ζωής και στους 3-6 μήνες.

Πρέπει να ενημερώνονται οι γονείς ότι μετα τον τρίτο μήνα ζωής τα μωρα παίρνουν λιγότερο βάρος σε σχέση με το πρώτο τρίμηνο.

        2. Υπερφόρτωση μαστών

Την 3η-5η ημέρα μετα τον τοκετό, όταν η παραγωγή του γάλατος αυξάνεται το στήθος γίνεται μεγαλύτερο, βαρύτερο και πιο ευαίσθητό. Το μωρό δυσκολεύεται να πιάσει την θηλή και αυτό αποτελεί πρόβλημα.

Για την αντιμέτωπισή χρειάζεται:

  • Σωστή προσκόλληση του μωρού στο στήθος

  • Συχνοί θηλασμοί για να αδειάζει το στήθος

  • Ελαφρύ μασάζ πριν τον θηλασμό, από την θηλή προς το στέρνο για να αποσυμφορηθεί η περιοχή γύρω από την θηλή.

  • Ζεστό ντούς ή επιθέματα στο στήθος πριν το θηλασμό, για να ρέει πιο καλά το γάλα.

  • Άντλησή κάποιας ποσότητας γάλατος

  • Κρύες κομπρέσες στο στήθος

    3. Εισέχουσες, επίπεδες ή πολύ μεγάλες θηλές

Η μορφή της θηλής μπορεί να δημιουργήσει δυσκολίες στον θηλασμό.

Όταν υπάρχουν εισέχουσες ή επίπεδες θηλές ενδέχεται να χρειαστεί η χρήση βοηθημάτων θηλασμού π.χ. ψευδοθηλές ή τεχνικών διαφορετικού πιασίματος της θηλής από το μωρό. Όταν όμως ξεκινάει ο θηλασμός η θηλή βγαίνει προς τα έξω και συνήθως μεγαλώνει.

Οι μητέρες με πολύ μεγάλες θηλές ενημερώνονται ότι καθώς μεγαλώνει το μωρό ο θηλασμός βελτιώνεται.

    4. Ερεθισμένες / πληγωμένες θηλές

Συνήθως ευθύνεται η κακή σύλληψη του στήθους από το μωρό. Αντιμετωπίζεται με την διόρθωση της θέσης θηλασμού. Εάν επιμείνει το πρόβλημα η μητέρα μπορεί :

  • Να φορά άνετα, βαμβακερά ρούχα

  • Να χρησιμοποιεί ”κοχύλια” αντί για επιθέματα στα μεσοδιαστήματα των θηλασμών

  • Στο τέλος του θηλασμού να απλώνει λίγο γάλα πάνω στην θηλή

  • Να πλένει τακτικά τις θηλές με νεράκι και να αποφεύγει το σαπούνι που θα τις στεγνώνει

  • Να χρησιμοποιεί κρέμες λανολίνης που επιταχύνουν την επούλωση

  • Να προσφέρει το στήθος στο μωρό πριν αρχίσει να κλαίει, ένα ήρεμο μωρό θα πιάσει το στήθος με ήπιο τρόπο
  • Αν το πρόβλημα εμφανιστεί εντελώς ξαφνικά μπορεί να ευθύνεται κάποια μόλυνση που χρειάζεται αξιολόγηση και αντιμετώπιση.

  • Τέλος το σχήμα του στόματος του μωρού ή ο πολύ βραχύς χαλινός μπορεί να ευθύνονται για την κακή σύλληψη του στήθους, αν και αυτό παρουσιάζεται σπανιότερά.

          5. Απόφραξή γαλακτοφόρου πόρου

Σε αυτή την περίπτωση η μητέρα αισθάνεται καλά και το στήθος είναι μαλακό, εκτός από κάποιο σημείο που μπορεί να είναι σκληρό ,ευαίσθητο, κόκκινο ή και ζεστό. Η απόφραξή γαλακτοφόρου πόρου μπορεί να προκληθεί όταν δεν αδειάζει ικανοποιητικά το στήθος, όταν πιέζεται, όταν παραλείπονται γεύματα ή όταν το μωρό δεν έχει καλή προσκόλληση στο στήθος.

Η αντιμέτωπισή περιλαμβάνει :

  • Να μην παραλείπονται γεύματα

  • Πριν τον θηλασμό μπορεί να κάνει ένα ζεστό ντους

  • Να αλλάζει συχνά την θέση θηλασμού

  • Άμελξη με το χέρι για να ελευθερωθεί ο γαλακτοφόρος πόρος

  • Αποφυγή ρούχων που πιέζουν τον μαστό

  • Μετά τον θηλασμό τοποθέτηση στο στήθος παγοκύστης

  • Ξεκούραση της μητέρας και λήψη αρκετών υγρων

Αν μετά από όλα αυτά δεν βελτιωθεί η κατάσταση σε 12 με 24 ωρες χρειάζεται ιατρική εκτίμηση και φαρμακευτική αγωγή.

           6. Μαστίτιδα

Στην περίπτωση που ο μαστός είναι κόκκινος, ζεστός, πρησμένος, ευαίσθητος ή συνυπάρχουν και συμπτώματα όπως κρυάδες, κακουχία και πυρετός πάνω από 38,5oC πρόκειται για μαστίτιδα.

  • Οι μαμάδες πρέπει να ακολουθήσουν τις προηγούμενες οδηγίες για την απόφραξη του γαλακτοφόρου πόρου.

  • Αν τα συμπτώματα είναι πολύ έντονα ή επιμένουν πάνω από 24 ώρες χρειάζεται εκτίμηση από τον γιατρό τους και ενδεχομένως παυσίπονα, αντιβιοτική αγωγή ή αντιφλεγμονώδη.

  • Η μαμά χρειάζεται ανάπαυση ,καλή διατροφή και άφθονα υγρά για να αναρρώσει γρήγορα.

Δεν υπάρχει κανένας λόγος να σταματήσει ο μητρικός θηλασμός.

   7. Άρνηση του στηθούς

  • Μπορεί το μωρό να είναι κρυωμένο, να έχει μυξούλες, να πονάει, να αισθάνεται άβολα

  • Υπάρχει πιθανότητα το γάλα να έχει διαφορετική γεύση, λόγω φαρμάκων που πήρε η μητέρα, ασυνήθιστή τροφής ή αλλαγής των ορμονών

  • Το μωρό είναι ευερέθιστο, κουρασμένό ή αποσπάται η προσοχή του

  • Η ροή του γάλατος είναι μεγαλύτερή ή λιγότερη από ότι συνήθως

  • Υπάρχει πιθανότητα το γάλα να έχει διαφορετική γεύση, λόγω φαρμάκων που πήρε η μητέρα, ασυνήθιστή τροφής ή αλλαγής των ορμονών

Τότε η μητέρα μπορεί να δοκιμάσει :

  • Μια άλλη θέση θηλασμού

  • Να βάλει λίγο από το γάλα της στο στόμα του μωρού

  • Να θηλάσει το μωρό μετά από το μπάνιο του οπότε και είναι περισσότερο χαλαρό

  • Να προσπαθήσει να του αποσπάσει την προσοχή και να δοκιμάσει σε λίγο ξανά

  • Να βάλει μια χαλαρωτική μουσική

  • Να θηλάσει σε μια κουνιστή πολυθρόνα

  • Να θηλάσει αμέσως μόλις ξυπνήσει ή να δοκιμάσει όταν κοιμάται

  • Στο μεταξύ πρέπει να αντλεί το γάλα, για να αποφύγει τα προβλήματα λόγω της στάσης του γάλατος.

  • Να ελέγχει τις πάνες του μωρου για να είναι σίγουρη ότι το μωρό παίρνει αρκετό γάλα

Αντενδείξεις θηλασμού

  1. Μωρό που έχει διαγνωστεί με γαλακτοζαιμία

  2. Μητέρες που έχουν μολυνθεί με τον ιό της ανθρώπινης ανοσοανεπάρκειας (HIV)

  3. Μητέρες που έχουν ενεργό φυματίωση

  4. Μητέρες με ερπητικές βλάβες στην περιοχή του στήθους

  5. Μητέρες που λαμβάνουν χημειοθεραπεία, αμφεταμίνες, στατίνες, εργοταμινες

  6. Μητέρες που υποβάλλονται σε ακτινοθεραπεία

  7. Μητέρες που έχουν μολυνθεί από τον ανθρώπινό λεμφοτροπικό ιο των Τ κυττάρων

Ατομική τράπεζα γάλακτος

  • Η επιστροφή της μητέρας στην εργασία είναι για πολλές γυναίκες ο λόγος δημιουργίας ατομικής τράπεζας γάλατός. Σε πολλές περιπτώσεις η μητέρα δημιουργεί τράπεζα γάλατος για το βρέφος που νοσηλεύεται στην μονάδα νεογνών και δεν έχει την δυνατότητα να θηλάσει.
  • Η άμελξη/ άντληση του γάλατος μπορεί να γίνει είτε με τα χέρια είτε με θήλαστρο. Υπάρχουν θήλαστρα για αγορά ή για ενοικίαση, η επιλογή εξαρτάται εάν η χρήση θα γίνει περιστασιακά ή συστηματικά.

Για την δημιουργία τράπεζας γάλατος χρειάζεται ένας σωστός προγραμματισμός.

Η άντληση πρέπει να γίνεται με καθαρά χέρια και το γάλα να συλλέγεται σε αποστειρωμένο δοχείο.

Η μητέρα ξεκινάει κάνοντας μασάζ σε όλο τον μαστό από τη περιφέρεια του στήθους προς την θηλή, χωρίς να ξεχνά το κάτω μέρος του μαστού.

Στην περίπτωση που η άμελξη γίνεται με το χέρι η μητέρα τοποθετεί τον αντίχειρά της στο πάνω τμήμα του στήθους, 3-4 εκατοστά από την βάση της θηλής, τον δείκτη και τον μέσο δάκτυλο στο κάτω τμήμα του στήθους ακριβώς αντίθετα από τον αντίχειρα, ώστε να σχηματιστεί το γράμμα C ή U.

Πιέζει ελαφρά με τα δάκτυλα τον μαστό προς τον θώρακα και έπειτα συμπλησιάζει τα δάκτυλα προς την θηλή. Οι κινήσεις επαναλαμβάνονται ρυθμικά σε ταχύτητα που είναι ανεκτή για την μητέρα.

Στην περίπτωση που χρησιμοποιείται αντλία χρειάζεται να ακολουθούνται οι οδηγίες του κατασκευαστή. Είναι σημαντικό να χρησιμοποιούνται οι κατάλληλες χοάνες για το κάθε στήθος, καθώς υπάρχουν μεγέθη που ταιριάζουν σε μεγαλύτερα ή μικρότερα στήθη.

Διατροφή της θηλάζουσας

Οι ενεργειακές ανάγκες της μητέρας είναι αυξημένες, όπως ήταν και στο τρίτο τρίμηνο της εγκυμοσύνης, αυξάνονται κατά 450-500 θερμίδες την ημέρα για όσο χρονικό διάστημα θηλάζει.

Μια ισορροπημένη διατροφή περιλαμβάνει :

  • Ποικιλία φρούτων και λαχανικών

  • Δημητριακά, κατά προτίμηση ολικής άλεσης

  • Γαλακτοκομικά που είναι πλούσια σε ασβέστιο, κατά προτίμηση 3 μερίδες την ημέρα

  • Καλή ημερήσια πρόσληψη ω3 λιπαρών οξέων. Καλή πηγή ω3 λιπαρών οξέων είναι οι ξηροί καρποί (καρύδια), τα ψαράκια, τα πράσινά λαχανικά και ο λιναρόσπορός.

  • Τροφές πλούσιες σε βιταμίνη D, όπως τα λιπαρά ψάρια και ο κρόκος του αυγού.

  • Αφθονα υγρά (τουλάχιστον 1,5 λίτρο νερο την ημέρα)

  • Αποφυγή καφεϊνής

  • Αποφυγή αλκοόλ

  • Αποφυγή κατανάλωσης ωμών κρεάτων, τυριών και ψαριών

Οι μητέρες που ακολουθούν χορτοφαγικές δίαιτες χρειάζεται να έχουν ποικιλία στην διατροφή τους ώστε να προσλαμβάνουν επαρκείς ποσότητες βιταμίνης Β12, ασβεστίου και ψευδαργύρου.

Θηλασμός και φάρμακα

Οι μητέρες πρέπει να γνωρίζουν ότι οποιοδήποτε φάρμακο λαμβάνουν μπορεί να περάσει διαμέσου του μητρικού γάλατος στο μωρό τους.

Φάρμακα που δεν πρέπει να λαμβάνονται ενώ η μαμά θηλάζει είναι : η ασπιρίνη, τα φάρμακα για το κρυολόγημα, τα υπνωτικά χαπάκια, τα φάρμακά που περιέχουν κωδεϊνη.

Έγκυρες πηγές πληροφοριών σχετικά με την ασφάλεια των φαρμάκων στον θηλασμο είναι το LactMed που δημοσιεύεται από την Εθνική Βιβλιοθήκη Ιατρικής των ΗΠΑ, και το www.e-lactancia.org.

Χρήσιμες πηγές

  • Η προσπάθεια προαγωγής του μητρικού θηλασμού από το Ινστιτούτο Υγείας Παιδιού , είναι η Αλκυόνη: http://epilegothilasmo.gr